Bazı Yaşlılar Özel İhtimam İster
Yaşamını evinde / ailesinin yanında bir başkasının desteğiyle sürdürebilen hasta, özürlü, yatağa bağımlı yaşlılar için evde bazı düzenlemeler yapılması, bakım verenlerin ve ailenin yaşlı bakımına ilişkin bilgilendirilmesi, gereksinim duyulduğunda dışarıdan destek verilmesi, tıbbi donanım vb. sağlanarak yaşlının tedavisinin sürdürülmesinin önemli olduğunu daha önce vurgulamıştık.
Evdeki yaşlının bakım kalitesini yükseltmeğe yönelik çabalarda, bakım verenin / ailesinin de daha rahat koşullarda hizmet vermesine ağırlık verilmelidir.
Bakım veren;
• Yaşlıya fiziksel destek verir, kollar, taşır, hastaneye götürür,
• Yaşlının beslenme, temizlik ve bakımını sağlar, fiziksel etkinliklerini yaptırır, ilaçlarını verir, egzersizlerini yaptırır,
• Yaşlının alışverişini ve yemeğini yapar, odasını / evini derleyip toplar,
• Yaşlıyı dinler, yönlendirir,
• Yaşlıyla birlikte, ortak yaşamın kurallarını oluşturup uygularken
bedensel, zihinsel ve ruhsal olarak yorulur ve yıpranır.
Yaşlının sadece kişisel bakım hizmetleri yani banyo yaptırılması, tuvalet ihtiyacını gidermesi ve temizliğine yardım edilmesi, burun – kulak – diş (protez de) – el- yüz – ayak temizliğinin yapılması, tırnak kesilmesi, saç taranması, sakal tıraşı yapılması, istenmeyen tüylerin temizliği, giysilerini değiştirilmesi, odasının temizlik ve düzeninin sağlanması, yatağının temizlenmesi ve düzeltilmesi bile en az bir kişinin ona hizmet etmesini gerektirmektedir.
Özürlü, ağır ve kronik hasta olan yaşlıyı sürekli izleyip destekleyen, zamanını yöneten, tüm gereksinimlerini ve güvenliğini sağlayan kişi o evde yaşayan kadın olmaktadır. Ev ve ailenin tüm sorumluluğunun yanı sıra yaşlıya da bakan evin kadını çoğu kez bu yükün altında ezilmektedir.
Yaşamını evde sürdüren yaşlının bakım kalitesini;
• kişilik özellikleri,
• mevcut durumunu kabul düzeyi,
• evin fiziki koşulları,
• ailesinin yaşlıyı ve durumunu kabul düzeyi,
• yaşlı ve ailesinin sosyo-ekonomik durumu,
• yaşlı ve ailesinin entelektüel düzeyi,
• yaşlının bağımsız yaşam, sosyal hayata uyum ve katılımını sağlayıcı etkinliklere katılabilmesi için refakat edilme durumu,
• yaşlının terk edilme, reddedilme, ümitsizlik, yalnızlık, sevgisizlik gibi olumsuz duyguları,
• depresyon durumu,
• intihar eğilimi,
• ölüm kaygısı düzeyi,
• stresle baş etme durumu
olumlu / olumsuz şekilde etkilemektedir. Bu anlamda sadece yaşlının yaşlıya bakım verenin / ailesinin de çok yönlü desteklenmesi önem kazanmaktadır.
Yaşlının evde bakımın destekleyici politikalar çerçevesinde ülkemizde bakıma muhtaç özürlü yaşlılara “Bakıma muhtaç Özürlülerin Tespiti ve Bakım Hizmeti Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik”(30.07.2006/26244 RG.) (**) hükümlerine göre hizmet sunulmaktadır.
“Yaşlı Hizmet Merkezlerinde Sunulacak Gündüzlü Bakım İle Evde Bakım Hizmetleri Hakkında Yönetmelik” çıkarılması çalışmalarının sürdüğü de bilinmektedir. Anılan Yönetmelik yürürlüğe girdiğinde;
• evinde yaşam sürdürmek isteyen yaşlılara yardımcı olmak,
• yaşam kalitesini arttırma amaçlı koruyucu- önleyici hizmetlerin ve sosyal hizmetlerin tür ve niteliğini saptamak ve yerine getirmek,
• işleyiş esasları belirlenen gündüzlü bakım ve evde bakım hizmeti vermek
mümkün olacaktır.
Her iki düzenlemenin süreç içerisinde yaşlılara yönelik hizmet sunumunda kurum bakımı seçeneğini ilk seçenek olmaktan çıkaracağı düşünülmektedir.
*Şadiye Dönümcü. Sosyal Hizmet Uzmanı. [email protected]
Bu dip not bakıma muhtaç özürlü yaşlısı olanlar için yazılmıştır.
• İlgili Yönetmeliğin kapsamı “Her türlü gelirleri toplamı esas alınmak suretiyle; kendilerine ait veya bakmakla yükümlü olduğu birey sayısına göre kendilerine düşen ortalama aylık gelir tutarı bir aylık net asgari ücret tutarının 2/3’ünden daha az olan bakıma muhtaç özürlü(yaşlı)leri, bu özürlü(yaşla)lere verilecek bakım hizmetlerini, hizmetlerin ücretlendirilmesini ve ücretlerin ödenmesi ” sınırlıdır.
• Bakıma muhtaç özürlü yaşlının bakım hizmetinden yararlandırılması için; vatandaşlar / yaşlı / yaşlının akrabaları İl/İlçe Sosyal Hizmet Müdürlüğüne;
o Vukuatlı nüfus kayıt örneği,
o İkametgâh belgesi
o Özürlü sağlık kurulu raporu,
o Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı sebebiyle işlerini görememesi / korunması ve bakımı için kendisine sürekli yardım gerekmesi / başkalarının güvenliğini tehlikeye sokması nedenleriyle kısıtlanması gereken yaşlı için ilgili mahkemelerden alınmış “kısıtlanması ve bir bakım merkezine yerleştirilmesi kararı” ile velayet altında değil ise vesayet altına alınması ve vasi atanması kararı.”
o Bakmakla yükümlü olunan bireyler kapsamındaki kişilerin gelir ve mal durumuna ilişkin beyan-taahhüt-belgeler
ile birlikte başvurur. Ön görüşme sonrası Bakım Hizmetleri Talep Formu düzenlenir.
Not: Bu Yazı bianet.org Sitesinde Yayınlanmaktadır.
