Emekli Aylığında Bürokrasi Azalıyor
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK),otomasyon alt yapısındaki yenilikler sayesinde bürokratik işlemleri azaltma yönünde bir adım daha attı. SGK, yeni uygulamaya konulan yazılımlarla gelir ve aylık alan kişilerin hak sahipliğinde değişiklik tespit ettiğinde, vatandaşın başvurusuna gerek kalmadan intibak işlemini gerçekleştirecek. Örneğin ölen babadan dolayı anne ve kız ölüm aylığı alırken kız evlenirse, annenin ölüm aylığı, başvuru yapması gerekmeksizin SGK tarafından yükseltilecek.
Sosyal Güvenlik Kurumu’nda ( SGK) sigortalı ve hak sahiplerine bağlanan gelir ve aylıkların mevzuata uygunluğunu kontrol etmek amacıyla SSK’lılar için “Kapsam 4a”, BAĞ-KUR’lular için de “Kapsam 4b” programı kullanılıyor. Her iki statü için ayrıca Emektar programları ile de kontroller yapılıyor. Bu programlar sürekli güncellenerek yeni özellikler ekleniyor.
SGK söz konusu programlarla ilgili son yenilikler hakkında teşkilata genel yazı gönderdi. Yazıda, programlar aracılığıyla listelenen kayıtların öncelikle gelir/aylığa hak kazanma koşullarının tespitinin yapılması, bu kişilerin başka bir dosyadan gelir/aylık aldığının görülmesi halinde de mevzuata uygunluğunun kontrol edilmesi istendi. İşlemlerin mevcut mevzuat çerçevesinde ivedilikle ve hatasız şekilde sonuçlandırılması gerektiği belirtildi.
Bürokrasinin azaltılması ve yersiz ödemelerin önüne geçilmesi amacıyla Emektar programlarına iletilen kayıtlar dikkate alınarak mezun olan veya yaşlarını dolduran çocukların aylıklarının kesilmesi sonrasında diğer hak sahiplerinin hisselerinin düzeltilmesi istendi. Aynı şekilde, hak sahibi eşlerin hisse düzeltme işlemlerinin yazılı talep beklenmeksizin incelenerek gerekli işlemlerin ilgili ödeme dönemi içinde ivedilikle tamamlanması talimatı verildi.
Buna göre, vatandaşların başvurusuna gerek kalmadan hak sahipliği güncellenecek. Örneğin, anne ve kız aynı dosyadan ölüm aylığı alıyorsa, kız evlendiğinde annenin ölüm aylığı, başvuru yapılmasına gerek kalmadan yükseltilebilecek. Öğrenim gören çocuklar mezun olduğunda bunlara yapılan ölüm aylığı kesilirken, dosyadan aylık alan tek kişi kalan annenin ölüm aylığı yükseltilebilecek.
YANLIŞ BAĞLANAN GELİR VE AYLIKLAR KESİLECEK
Birden fazla gelir veya aylıkların birleştirilmesinde, Emekli Sandığı’ndan elde edilen gelir ve aylıklar dikkate alınmıyor. Örneğin kişi 4/a’lı olarak bir işte çalışıyor olsa bile anne veya babasından dolayı Emekli Sandığı’ndan hak edilen ölüm aylığını alabiliyor.
Diğer taraftan, ana babaya çocuklarından dolayı ölüm aylığı bağlanabilmesi için kendisine gelir veya aylık bağlanmamış olması gerekiyor. Birden fazla çocuğundan dolayı ölüm aylığı almalarında ise engel bulunmuyor.
SSK ve BAĞ-KUR’lular için bu konuda tereddüt yaşanmaz iken, bazı il müdürlüklerinde Emekli Sandığı’na tabi olanlar konusunda tereddüde düşüldüğü, yapılan sistematik kontrollerde hatalı aylık bağlandığı tespit edildi. Emekli Sandığı’ndan aylık veya gelir almakta olan bazı kişilere, aynı zamanda çocuklarından dolayı ölüm aylığı bağlandığı belirlendi.
Genel yazıda, ana ve babanın diğer çocuklarından aldıkları gelir/aylıklar dışında başka hak sahipliği nedeniyle gelir/aylık almaları halinde çocuklarından hiçbir şekilde aylığa hak kazanamayacakları belirtildi. Ana ve babanın 5434 sayılı Kanun kapsamında kendi çalışmasından veya eşinden dolayı aylık alıyorsa, çocuklarından dolayı ölüm aylığı alamayacakları vurgulandı. Bu tür aylık bağlama taleplerinin reddedilmesi istendi.
BİRDEN FAZLA AYLIK VE GELİR NASIL BAĞLANIR?
5510 Sayılı Kanun’a göre bağlanacak aylık ve gelirlerin birleşmesi, kanunun 54. maddesine dayanarak yapılır. Buna göre, hem malullük, hem de yaşlılık aylığına hak kazananlara bu aylıklardan yüksek olanı, aylıklar eşitse yalnız yaşlılık aylığı bağlanır.
Malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı ile birlikte ölen eşinden dolayı da aylığa hak kazananlara her iki aylığı verilir.
Ana ve babasından ayrı ayrı aylığa hak kazanan çocuklara yüksek olan aylığın tamamı, az olan aylığın yarısı verilir. Birden fazla çocuğundan aylığa hak kazanan ana ve babaya en fazla ödemeye imkan veren ilk iki dosyadan yüksek olan aylığın tamamı, düşük olan aylığın yarısı bağlanır.
Hem eşinden, hem de ana ve babasından ölüm aylığına hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana babasından bağlanacak aylığı verilir.
Evliliğin ölüm nedeniyle sona ermesi durumunda sonraki eşinden de aylığa hak kazananlara tercih ettiği aylık bağlanır.
Malullük, yaşlılık, ölüm sigortaları ve vazife malullüğü ile iş kazası ve meslek hastalığı sigortasından hak kazanılan aylık ve gelirler birleşirse, bu aylık veya gelirlerden yüksek olanın tamamı, az olanın yarısı; eşitliği halinde ise iş kazası ve meslek hastalığından bağlanan gelirin tümü, malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığının yarısı bağlanır.
Bir kişide ikiden fazla gelir veya aylık birleştiğinde ise bu gelir ve aylıklardan en fazla ödemeye imkan veren iki dosya üzerinden gelir veya aylık bağlanır.
Ekim 2008’den önce birden fazla dosyadan gelir veya aylık bağlanması halinde, bu tarihten sonra yeni dosyadan gelir veya aylık almaya hak kazananların durumu ise kanunun geçici 7. maddesi ile düzenlenmektedir.
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun emeklilik işlemleri hakkındaki 2018/38 Sayılı Genelgesi uyarınca, 2008’den önce gelir ve aylık bağlanmış olanlar 2008’den sonra yeni bir dosyadan gelir veya aylığa hak kazanırlarsa statüsüne göre değerlendirme yapılıyor. Yeni dosya aynı statüde ise yüksek olanın tamamı, düşük olanın yarısı ödeniyor. Farklı statüler söz konusu ise her ikisi de tam ödeniyor.
Örneğin, SSK’dan yaşlılık aylığı alırken 2008’den sonra 4/a statüsünde sürekli iş göremezlik gelirine hak kazananlara yüksek olan aylık veya gelirinin tamamı, düşük olanın yarısı ödenir. BAĞ-KUR aylığı almakta iken 2008’den sonra 4/a statüsünden sürekli iş göremezlik gelirine hak kazananlara ise her ikisi de tam bağlanır.
Ekim 2008’den önce birden fazla dosyadan gelir veya aylık almakta iken bu tarihten sonra yeni bir dosyadan gelir ve aylığa hak kazanılması halinde, en düşük miktarlı dosya kapsamdan çıkartılır.
Not: Bu Yazı gather.com.tr Sitesinde Yayınlanmaktadır.
